Siem Haffmans: ‘Voor 40% reductie Single Use Plastic in 2026 moeten we allemaal stappen maken’

‘De SUP kent twee doelen’, legt Haffmans uit. ‘Ten eerste heb je de producentverantwoordelijkheid. Daarvoor is de SUP-heffing van 2,30 euro per 1000 losse verpakkingsonderdelen ingevoerd. Die is bedoeld om het zwerfafval op te ruimen. En ten tweede is er het reductiedoel van 40% minder plastic drinkbekers en vormvaste voedselverpakkingen in 2026 ten opzichte van 2022.
Daar komt onder meer het verbod op het gebruik van bekers, bakjes en cupjes op locatie uit voort. De overheid vindt dat dit soort eenmalige verpakkingen niet nodig zijn en zegt dat bedrijven hun producten ook met een herbruikbare beker of bakje kunnen uitserveren.’

Herbruikbare verpakkingen

De overheid voert de SUP-richtlijn stapsgewijs in. Met de SUP richtlijn van 1 januari 2024 zullen bedrijven die op locatie voedingsmiddelen uitserveren, moeten overgaan op herbruikbaar servies. Een sausje in een porseleinen bakje is dan bijvoorbeeld een alternatief. Haffmans is daar nuchter over. ‘Misschien is het voor hun lastiger omdat ze moeten gaan afwassen, maar het is geen onmogelijke opgave.’
De bedrijven die hierop kritiek hebben, zoals McDonald’s, vinden dat ze dan juist meer CO2 gaan uitstoten vanwege het gebruik van meer water en energie. Hoe zie je dat?
‘Dan moeten ze dat efficiënter gaan organiseren’, is de mening van Haffmans. ‘En natuurlijk kost het hun meer ruimte en personeel en is het een enorme operatie voor ze. Met de statiegeld bekers met papieren dekseltjes laat McDonald’s zien dat overschakelen op iets anders mogelijk is. En de kans is groot dat mensen in het begin de McDonald’s bekers mee naar huis gaan nemen, ondanks dat er statiegeld op zit. Maar als ze er op een gegeven moment zes thuis hebben staan, gaan ze waarschijnlijk wel weer bekers inleveren om hun geld terug te krijgen. Op een gegeven moment komen die bekers wel terug.’

Sachets en aluminium cupjes als uitzondering

In het geval van de plastic portion packs, die ook per 1 januari 2024 zijn verboden, is er een uitwijkmogelijkheid naar sachets en aluminium cupjes. Diverse bedrijven zullen hier voorlopig gebruik van gaan maken. Haffmans hierover: ‘Dat is ontwijkgedrag dat je eigenlijk niet wilt, dus zal de overheid dat op de lange termijn wellicht ook gaan verbieden. Daarnaast is aluminium vrij duur, dus ik hoop dat die optie niet wordt ingezet.’
Wat tegenstrijdig is, is dat veel aluminium verpakkingen ook een kunststof laagje nodig hebben voor het sealen, terwijl zo’n polymeer laag verboden is bij papier.
‘Sommige bekerleveranciers roepen dat ze plasticvrij zijn, maar er zit toch een dun laagje plastic op die bekers. Met een plasticaandeel van minder dan 5% kom je nu niet meer mee weg. De reductiedoelen zijn streng ingezet. Bedrijven zullen op hun kantoren vaatwassers moeten gaan inzetten in plaats van dagelijks bekers weggooien. De koffiebeker is ook een soort symbool van de wegwerpmaatschappij. Soms komt het misschien niet eerlijk over, maar het doel heiligt de middelen in dit geval. De Nederlandse SUP-regelgeving zal waarschijnlijk die 40% plasticreductie bij drinkbekers en voedselverpakkingen in één keer gaan halen.’

Single Use Products of Packaging

Haffmans is het wel eens dat er soms met twee maten wordt gemeten als je kijkt naar de aluminium cupjes die wel zijn toegestaan. Hij oppert dat de EU wat dat betreft SUP beter had kunnen omschrijven als Single Use Packaging. ‘Dat zou een eerlijker verhaal zijn. Maar goed, er kan in de toekomst met de PPWR een verscherping aankomen waardoor steeds meer eenmalige verpakkingen op locatie worden verboden. Als iedereen gaat ontduiken, krijg je natuurlijk een volgende slag vanuit de wetgeving. Dat geldt eigenlijk ook voor bamboe en houten bestek. Ik denk dat dat ook niet wenselijk is. Als je ziet wat daar allemaal voor nodig is om dat te laten groeien en verwerken.’

Nederland: het braafste jongentje van de klas?

In de verpakkingsbranche wordt veel geroepen dat Nederland het braafste jongetje van de klas is, omdat de SUP-richtlijn heel strikt wordt ingevoerd. Haffmans heeft begrip voor de Nederlandse aanpak. ‘Je zou het heel breed kunnen doen en bedrijven voor alle kunststof verpakkingen kunnen laten meebetalen. Maar Nederland heeft er voor gekozen om alleen voor de portieverpakkingen te laten betalen. Hierdoor krijg je wel een enorm administratief circus van wat er wel en niet onder valt. Dat is een keuze. Andere landen verhogen bijvoorbeeld de verwijderingsbijdrage van alle kunststof verpakkingen en dan zijn ze klaar en belasten ze iedereen even veel. Alleen of ze daarmee de doelen halen, is de vraag. Nederland stuurt gericht op single use plastic verpakkingen. Dan hoop je bijvoorbeeld dat een snoepjesfabrikant die zijn snoepjes individueel verpakt, gaat nadenken en onderzoekt of de snoepjes bijvoorbeeld los in een zakjes kunnen worden verpakt.’
‘Het is een kat en muis spel. Je voert regels in en kijkt wat het effect is. Aan de andere kant zit de industrie ook met zwerfafval in hun maag en is het eens met de milieudoelen. Alleen de manier waarop sommige regels worden ingevoerd, is voor verbetering vatbaar. De snelheid waarmee de industrie moet veranderen is erg hoog.’