DesignVisie: Verpakkingen versus Duurzaamheid

opinie | VerpakkingsManagement | oktober 13, 2023

In de rubriek DesignVisie bespreekt Jeroen Verbrugge iedere uitgave een designthema met een collega. Deze maand is dat Jeff van Dijk van The Impacters.

Koudwatervrees of frisse duik?

Hi Jeff,

Verpakkingen versus duurzaamheid. Het was, is en blijft een enorme uitdaging. In dit blad wordt er met grote regelmaat over geschreven. En terecht! Ook ik heb geprobeerd zo nu en dan een bijdrage te leveren. Meest recent was dat het mede-organiseren van de BNO-bijeenkomst in de Impact Factory in Utrecht met Babette Porcelijn als inspirerende gastspreker. Jeff, dat is ook de keer dat wij over de impact spraken die packaging designers zouden kunnen realiseren. Wij vinden allebei dat zij hier veel actiever zouden kunnen en misschien moeten opereren. Binnen het BNO NEXTpack-initiatief heb ik een tijdje geleden een poging gedaan een Duurzaamheid Manifest op te zetten, waarmee alle aangesloten bureaus zouden kunnen werken. Toch lijken de meeste branding- en verpakkingsbureaus en zelfstandige ontwerpers die rol liever niet te willen vervullen.
Wat denk jij dat de reden is van deze “koudwatervrees”? Het probleem is immers groot en actueel en kan de positie van ons vakgebied versterken. Is het probleem te complex? Is het te veel gekoppeld aan structural design en zijn de verpakkingsbureaus wellicht voornamelijk grafisch en merkgedreven? Zo ja, dan zou het een goede reden zijn voor een transitie. Er zijn voldoende opleidingen en trainingen. Wat te denken van het KIDV, BNO-CIRCO of via het NVC? Of de kennis kan worden ingekocht, of de samenwerking met specialisten geïntensiveerd. Kansen en mogelijkheden te over. Een mogelijke verklaring zie ik in de huidige dynamiek tussen de branding- en verpakkingsbureaus en hun opdrachtgevers. De focus ligt nog steeds sterk op marketing, communicatie en “het merk”. De verwachtingen tussen beide partijen zijn hierop gericht. In hun dienstbaarheid lijken packaging designers daarom deze “nieuwe” rol niet te durven claimen. Zou ik mogen vragen om deze schroom los te laten? Dat duurzaamheid een integraal onderdeel wordt van ieder ontwerpproces? Koudwatervrees is immers nergens voor nodig. Meestal werkt zoiets heerlijk verfrissend. Wij hebben immers betere, meer duurzame verpakkingen of zelfs verpakkingsloze oplossingen nodig. Gelukkig zijn er al wel diverse goede initiatieven, maar naar mijn idee nog te weinig vanuit “onze sector”. Packaging designers, pak jullie kans en neem een frisse duik!

'Verreweg de meeste designers die werken op projecten in Nederland hebben een goed thuis bij financieel gedomineerde bureaus'

Warmwatergenot

Hi Jeroen,

Koudwatervrees? Nee hoor, het is veel eerder “warmwatergenot” dat de designers in een sussende roes heeft gebracht. Kom ik zo op terug.
Allereerst bedankt voor je uitnodiging om te praten over duurzaamheid, packaging en design. Het lijkt zo’n logisch vertrekpunt voor professionals die niets liever willen dan innoveren en willen pronken met voorop lopen. Packaging design blijft een fantastisch ambacht dat door technologie altijd in beweging is.
Maar toch, je hebt helemaal gelijk dat het maar niet opschiet met de inbreng van de designers om projecten te verduurzamen. Ik schrok behoorlijk (maar ook weer niet) dat jouw voorstel bij BNO NEXTpack niet op gezonde instemming kon rekenen. Zoals ik ernaar kijk is het een schot voor open doel om het voortouw te nemen. Het is onze morele verplichting en voor de slimme bureaumanager ook nog eens een heerlijke kans op onderscheidend vermogen. Warmwatergenot. Verreweg de meeste designers die werken op projecten in Nederland hebben een goed thuis bij financieel gedomineerde bureaus. Die volgen de mores van hun klant. En die luidt nog steeds “consolideren”. Als je wilt vernieuwen betekent dat vaak investeren. Investeren is een risico en dat kan tot verlies van het leuke rendement leiden. Typisch denken van de oude, lineaire economie. En dus dobbert het vak in het kalme warme water van de cliché-KPI’s. Dat is het warmwatergenot. Het sust. Veel te veel packaging designers werken niet integraal met de structurele verpakking. Ook in mijn tijd bij OD was dat zo. Eerlijk is eerlijk. Liever die geweldige illustrator dan een experiment met nieuw materiaal of inkt. Liever 2D dan 3D. Laat staan 4D met de D van Duurzaamheid. Dat gebeurt eigenlijk alleen maar wanneer de opdrachtgever een purpose gedreven bedrijf leidt. Of wanneer er een bezielde industrieel ontwerper aan tafel komt.
Hé, maar er gebeurt toch wel iets, Jeroen? We kennen zeker toch wel genoeg designers die net zoals jij en ik wél inzien dat duurzaam ontwerpen de nieuwe basis is? En design thinking gebruiken om positief resultaat op een SDG te halen? Ik ken er genoeg. En daar mogen we heel blij mee zijn. Als we nu in retail kijken, zien we sporen van hoop. Verpakkingen waar het gebruik van materiaal doordacht is op bijvoorbeeld minimalisme, hergebruik of een plantaardige grondstof. Ik word ontzettend blij dat er designers zijn zoals jij en ik die de lol, de uitdaging, de kick van design beleven met duurzaamheid in het hart van ons werk.