Plasticproductie in Europa onder druk; recyclers geraakt

De verpakkingsindustrie is de grootste afnemer van plastic in Europa. In 2023 waren fossiele plastics nog steeds dominant, goed voor 79,4% van de totale productie. Circulaire plastics, inclusief mechanisch en chemisch gerecycled materiaal, maken slechts 13,2% uit. Het aandeel biologisch afbreekbare of bio-gebaseerde plastics blijft beperkt tot 1,4%. Hoewel verpakkingen steeds vaker als speerpunt worden gezien voor duurzaamheidsdoelen, blijven de hoge kosten en beperkte beschikbaarheid van circulaire grondstoffen een struikelblok.

De EU werkt aan nieuwe wetgeving om de recyclingpercentages te verhogen. Het voorstel voor de Packaging and Packaging Waste Regulation (PPWR) bevat bindende doelstellingen om het gebruik van gerecycled materiaal in nieuwe verpakkingen te stimuleren. Volgens Plastics Europe kan deze regelgeving een belangrijke impuls geven aan de transitie, mits de industrie voldoende ondersteuning krijgt voor investeringen in recyclinginfrastructuur.

Concurrentiekracht in gevaar

De terugval in Europese plasticproductie wordt mede veroorzaakt door een moeilijk investeringsklimaat. Hoge energie- en grondstofprijzen, gecombineerd met strenge milieuregels, maken het voor Europese producenten lastig om te concurreren op de wereldmarkt. In 2023 is Europa voor het eerst netto-importeur geworden van plastic producten. Dit leidt tot een afhankelijkheid van geïmporteerde plastics, die niet altijd voldoen aan de strenge EU-normen. Voor de verpakkingssector betekent dit extra uitdagingen, omdat voedselveiligheid en recyclingbaarheid van materialen prioriteit hebben.

Impact op recyclers

De daling in plasticproductie raakt vooral recyclers. Mechanisch gerecycled plastic uit post-consumer afval daalde met 7,8%, tot 7,1 miljoen ton. Dit ondermijnt de businesscase voor recyclingbedrijven en brengt de transitie naar circulaire verpakkingen in gevaar. Innovaties zoals chemische recycling worden gezien als een mogelijke oplossing, maar deze technologieën staan nog in de kinderschoenen en zijn economisch niet levensvatbaar zonder substantiële ondersteuning.

De PPWR speelt hierop in door ambitieuze doelstellingen vast te stellen voor het ‘bijmengen’ van gerecycled materiaal. Zo moet bijvoorbeeld plastic verpakkingsafval efficiënter worden verzameld en verwerkt, zodat het beschikbaar is voor hoogwaardige toepassingen.

Gecoördineerd beleid nodig

Experts wijzen op de noodzaak van gecoördineerd beleid en regelgeving op Europees niveau. Belangrijke maatregelen zijn onder meer:

• Het stellen van ambitieuze doelen voor gerecycled materiaal in nieuwe producten, zoals opgenomen in de PPWR.
• Het vereenvoudigen van vergunningprocedures voor nieuwe recyclingfabrieken.
• Het bevorderen van investeringen in circulaire technologieën door fiscale en economische prikkels.
  
  

Uniforme richtlijnen nodig

‘De huidige fragmentatie in beleid tussen lidstaten remt de schaalvergroting en innovatie die nodig zijn om de plastictransitie te versnellen. Zonder duidelijke en uniforme richtlijnen dreigt Europa verder achterop te raken in de mondiale strijd voor een duurzamer gebruik van plastic’, stelt Plastics Europe in een persbericht.

Hoewel de ambitie voor circulair plastic groeit en initiatieven zoals de PPWR een duidelijke richting aangeven, blijft de realiteit dus achter. ‘Zonder ingrijpende maatregelen blijft de sector kwetsbaar voor wereldwijde concurrentie en afhankelijk van niet-duurzame import’, waarschuwt PlasticsEurope.