FSIN zet gevolgen coronacrisis op een rij

Uit een eerste berekening van het FoodService Instituut Nederland (FSIN) blijkt dat de markt voor buitenshuis eten (foodservice) dit jaar €2,5 miljard aan omzet verliest als gevolg van de coronacrisis.  Foodretail ziet de omzet juist met 1,8 miljard stijgen door hamstergedrag en vanwege het feit dat eet- en drinkgelegenheden gesloten zijn.

Beseffende dat nog niet alle kennis en inzichten over het verloop van deze crisis bekend zijn, presenteert het FSIN  17 maart jl. een eerste voorzichtige scenario van de effecten van de coronacrisis op onze foodsector. Bij dit scenario houdt het instituut alleen rekening met de effecten van het coronavirus op korte termijn en niet met de negatieve effecten van een eventuele langere crisis die uit deze coronacrisis zou kunnen voortvloeien. De komende weken zal het instituut de andere scenario’s eveneens uitwerken.

De belangrijkste aannames bij het huidige corona-scenario:
• De crisis duurt in volle omvang 3 maanden.
• Daarna komt er een voorzichtig herstel.
• De economie krimpt tot -1%, maar we komen nog niet in een diepe crisis.
• De angst-effecten van deze crisis zullen bij de consument niet meteen verdwenen zijn, ook als de crisis voorbij is.
• Er komen meer vakanties in eigen land

Diepe crisis voor buitenshuisconsumptie

De effecten van de coronacrisis op de buitenshuisconsumptie zijn rampzalig. Het totale omzetverlies over 2020 bedraagt €2,5 miljard. Voor heel veel bedrijven betekent dit de genadeklap. Een groot deel kan alleen overleven als de overheid en banken ondersteunend beleid gaan voeren. Vooral de Horeca krijgt in maart en april te maken met zware verliezen en ook in mei is er nog geen volledig herstel. Op jaarbasis daalt de omzet van het segment klassieke horeca met ruim €1,7 miljard. Ook Catering staat bijzonder zwaar onder druk door de (gedeeltelijke) sluiting van bedrijven en onderwijsinstellingen. De sluiting van scholen en universiteiten leidt tot het bijna volledig instorten van de vraag. Bedrijfscatering verliest in april de helft van de omzet doordat bedrijven massaal werknemers naar huis sturen. Volgens ons huidige scenario herstelt de omzet in de maanden daarna geleidelijk naar het niveau van voor de crisis. Op jaarbasis verliest catering €300 miljoen. Het kanaal Gemak verliest meer dan 400 miljoen. Fastservice-bedrijven moeten net als de horeca de deuren sluiten, met uitzondering van delivery en drives. Het omzetverlies van de outlets, dat we voor de maanden maart en april op 50% schatten, wordt beperkt goedgemaakt door de stijging in maaltijdbezorging en bij de drives. Gemakswinkels op stations en luchthavens krijgen een zware klap. De komende maanden is het daar uitgestorven. De omzetdaling van Travel voor 2020 ligt op ruim 8%. Het herstel duurt lang, omdat mensen dit soort plekken als onveilig ervaren en ze mijden, ook na het verdwijnen van het virus. Mensen kiezen sneller de auto. Vliegvakanties worden uitgesteld en afgezegd. Pompshops hebben het ook moeilijk, maar zullen een snellere opleving zien dan stations. Autorijden ervaren consumenten door het virus als ‘veiliger’ dan het openbaar vervoer. De omzet van pompshops in 2020 daalt naar verwachting met bijna 7%. Sommige pompshophouders zullen dit niet op eigen kracht overleven.

Thuisconsumptie stijgt met €1,8 miljard

Door de coronacrisis stijgt de thuisconsumptie van food dit jaar met €1,8 miljard. Die meeromzet komt hoofdzakelijk bij de supermarkten terecht. Supermarkten zien hun omzet dit jaar stijgen met bijna €1,7 miljard, door hamstergedrag van de consument en het sluiten van eet- en drinkgelegenheden. Zij draaien twee maanden lang recordomzetten. Daarna moet het gehamsterde worden opgegeten en start de concurrentie met het foodservicekanaal weer. Een aantal speciaalzaken kan profiteren van de crisis (slijterijen, bakkers, slagers), maar in totaal leveren de speciaalzaken omzet in. Ook al omdat de markten en boerderijwinkels naar verwachting flink door de crisis getroffen worden.

Meerdere scenario’s denkbaar

Het instituut biedt slechts één uitgewerkt scenario en noemt dit het ‘Corona-scenario’. Dit scenario gaat uit van een korte crisis met kortdurende gevolgen. In dit scenario ziet ze al bijna €2,5 miljard uit de foodservicesector wegvloeien.
Gedurende de komende weken zal het instituut nog alternatieve scenario’s uitwerken, die beide een groter negatief effect op de economie en de foodsector als uitgangspunt hebben. ‘Het zou namelijk kunnen dat we in een diepere recessie terecht komen, die maakt dat de wereld er over een paar maanden geheel anders uit kan zien, waardoor deze eerste cijfers nog te optimistisch zouden kunnen zijn.’

De hoofdlijnen van de alternatieve scenario’s:

Alternatief scenario 1: een economische recessie in 2020 tot halverwege 2021
• Overall betekent een daling in consumentenvertrouwen en economie een forse daling van de foodserviceomzet. Ook in dit scenario zullen veel foodservicebedrijven omvallen.
• Foodretailers zullen flink in omzet stijgen. Zij weten steeds beter aan te sluiten bij de behoeftes aan gemak en genieten en het directe consumptiemoment te claimen.
• Ketens in Foodservice zullen het best opgewassen zijn tegen de komende crisis; voor hen is het makkelijker om op prijs te concurreren. Zeker in crisistijden wordt ook buitenshuis zeer op prijs gelet. • Op korte termijn worden alle stabiele waarden die de afgelopen jaren groeiden (gemak, genieten, gezond) vloeibaar. Maar na de eerste paniek, keert de consument terug naar zijn vaste waarden.
• De hefboom voor toekomstige groei in het foodservice- kanaal zit in economische groei en consumentenvertrouwen.

Alternatief scenario 2: een diepe crisis voor een lange termijn

Dit scenario is zeker niet ondenkbaar, maar gaat pas in als de coronacrisis lang aanhoudt, de maatschappij op slot blijft en overheidshulp niet afdoende blijkt. Dat zou het volgende betekenen:
• We krijgen te maken met een nationale krimp van de economie van wellicht 4%.
• Alles wat met leisure, vakanties, reizen en uitgaan te ma- ken heeft, zakt met meer dan 50% in 2020.
• We krijgen te maken met faillissementen van duizenden bedrijven, juist ook in de sectoren van voedings- en genotmiddelen en in het bijzonder de foodservicekanalen.
• Het consumentenvertrouwen zakt naar recorddiepte en foodservicebestedingen zakken ver weg.
• Pensioenen worden definitief zwaar gekort en de bestedingsruimte van ouderen zakt met 10%.
• De totale foodbestedingen stijgen niet meer, maar dalen omdat consumenten massaal naar goedkopere alternatieven switchen.
• De consumptie buitenshuis zakt fors in marktaandeel.
• Honderden middelgrote en kleine leveranciers redden het niet en vooral de grotere overleven. Kleinere leveranciers die voor onderscheid zorgen, blijven overeind.

Deze twee alternatieve scenario’s worden de komende weken verder uitgewerkt door FSIN.

www.fsin.nl

Het FoodService Instituut Nederland (FSIN) is in 2003 door leidende bedrijven in de foodservicemarkt opgericht als onafhankelijk kennisplatform.