“Dat kan niet waar zijn”, was de algemene reactie op een PPWR- lezing die Ulphard Thoden van Velzen onlangs hield op de tuinbouwbeurs GreenTech. ‘De aanwezigen konden zich niet voorstellen dat ze in bepaalde gevallen geen eenmalig plastic meer mogen inzetten voor het verpakken van hun groenten en fruit. Ze riepen: “Kom over een paar jaar maar terug als het echt een wet is, want hier geloven we niet in. Als dit er echt door komt, komen we in opstand.”
‘Maar ik geloof niet in het nut van in opstand komen, want we hebben met de SUP-regeling gezien dat als dit soort wetgeving is aangenomen Nederland het verstrengd gaat uitvoeren.’
WUR kijkt naar lange termijn
De WUR houdt zich met name bezig met de grote lijn op de lange termijn, vertelt Thoden van Velzen. ‘Wij adviseren bedrijven waar ze op kunnen voorsorteren. Welke verpakkingen gaan er bijvoorbeeld over vijf of tien jaar uit. Dat doen we met een ruime blik. Veel bedrijven kijken bijvoorbeeld naar bestaande verpakkingen van PP/PE/PET, maar als de eisen aan gerecycled content steeds hoger worden dan zal je door de strenge voedselcontacteisen naar andere oplossingen en systemen moeten gaan kijken. Een oplossing kan liggen bij biobased polyesters of PET die via depolarisatie voedselveilig is gemaakt. Biodegradeerbare materialen zijn interessant voor als de kans groot is dat het materiaal in de compost of in de natuur terecht komt.’
‘PPWR is een dagtaak’
Het is niet eenvoudig om de PPWR met zijn revisies en vele pagina’s bij te houden, constateert Thoden van Velzen. ‘Het is bijna een dagtaak om de kleine verschillen in de stroom aan revisies te vinden en noteren. Daarnaast is deze regelgeving vaak lastig te interpreteren. Op een NRK bijeenkomst hadden bijvoorbeeld een aantal kunststofproducenten interpretatieverschillen over de Engelse, juridische kretologie. Er zijn nog veel open vragen over bijvoorbeeld samengestelde verpakkingen en er staan ook detailfouten in. Voor het inpakken van koffers en bagage op luchthavens bijvoorbeeld staat krimpfolie voorgeschreven terwijl dat natuurlijk wikkelfolie moet zijn.’
‘Verder zie je dat bedrijven allerlei geitenpaadjes nemen om buiten de nieuwe regelgeving om te gaan. Voor gecoat papier bijvoorbeeld zijn nu alleen behandelde natuurlijke polymeren toegestaan en niet chemisch behandelde natuurlijke polymeren. Natrium alginaat bijvoorbeeld komt uit zeewier en als je dat op karton aanbrengt dan krijg je een korte vetwerendheid van 1 a 2 minuten. Dat is niet genoeg. Calcium alginaat doet het veel beter, maar is volgens de Nederlandse wet geen natuurlijk polymeer. Daarom brengen ze nu het natrium alginaat aan met hard water dat calcium bevat en dat geeft ook het gewenste effect: een vetwerendheid van 7 minuten.’
Verbod op plastic AGF-verpakkingen
Het verbod op kunststofverpakkingen voor AGF onder de 1.5 kg is in de laatste versie van de PPWR terecht afgezwakt, zegt Thoden van Velzen. ‘Er staat nu dat deze verpakkingen verboden zijn mits je kan aantonen dat afschaffing leidt tot voedselverspilling en andere milieunadelen. De vraag is dan hoeveel moeite het kost om dat aan te tonen. Hopelijk hoef je niet voor iedere fruitsoort dit te gaan aantonen.’
‘Deze regelgeving komt overigens voort uit de Franse wetgeving. Daar hebben ze ervaren dat zo’n maatregel leidt tot aanzienlijke voedselverspilling en consumptiedaling van AGF. Dat is gecorrespondeerd naar de EU en toen is die wijziging er doorgekomen. Helaas zijn deze supermarktgetallen niet openbaar gepubliceerd.’
‘Nu lijkt alles weer bij het oude, behalve dat we niet zeker weten dat deze tekst integraal in de Nederlandse regeling terecht gaat komen en hoe bureaucratisch dat aantonen gaat worden. Het gevaar van meer voedselverspilling en consumptiedaling van AGF lijkt afgewend, maar onze wereld is waarschijnlijk weer een stap ingewikkelder geworden. De administratieve last is nu dus nog niet in te schatten, maar zou enorm kunnen worden.’
‘Maar goed, Nederland kan er voor kiezen om deze verordening relatief eenvoudig te vertalen naar lokale wetgeving. Je kan bijvoorbeeld vaststellen wanneer de afwezigheid van plastic verpakkingen voedselverspilling veroorzaakt. Dat geeft handvatten voor het bedrijfsleven. Als je het zo eenvoudig houdt: dan wel, dan niet verpakken. Dan is het makkelijker dan dat bedrijven het met afzonderlijke rapporten moeten gaan aantonen.’
“Tenzij het niet beschikbaar is”
‘Een andere opvallende verandering in de PPWR is gemaakt bij de eis aan gerecycled content in PP- en PE-verpakkingen. Dit moest minimaal 10% zijn voor 2030. Nu hebben ze daar een bijzin aan toegevoegd: “Tenzij het niet beschikbaar is”. Dan gebeurt er niets meer. De petrochemie is hier boos over.’
‘Waarschijnlijk is deze eis afgezwakt doordat de levensmiddelenindustrie heeft geklaagd dat het verplichten van gerecycled PE en PP in verpakkingen conflicteert met de EU-wetgeving die gerecycled PE en PP verbiedt vanwege voedselveiligheid. Die Europese voedselveiligheidswet is overigens veel strenger dan in de VS en het VK.’
‘Die slag heeft de levensmiddelenindustrie gewonnen, maar dat betekent voor de petrochemie dat hun plannen voor pyrolyse (chemische recycling) in duigen vallen. De Europese petrochemie heeft te maken met China die met goedkope Russische olie goedkope plastics op de markt dumpt en de VS komt dankzij hun schaliegas ook met goedkope plastics op de markt. De Europese chemie hadden gehoopt dat hun pyrolyseplannen een antwoord zou zijn op deze oneerlijke concurrentie. Als de Europese “mass balance – fuel exempt” regel er niet door komt, is het niet interessant om plastics chemisch te gaan recyclen. Let maar op, er zijn ineens heel veel bedrijven die kunnen aan tonen dat het gerecycled PP en PE “niet beschikbaar is”.
‘Maar goed, er kan natuurlijk weer een wijzig komen, nu er een nieuw parlement is gekozen.’
Onmogelijke regelgeving
‘Ik begrijp dat de overheid actie onderneemt op de toenemende plasticvervuiling van het milieu, maar de overheid in Brussel en Den Haag maakt de denkfout dat ze weten hoe de verpakkingswereld, en met name de plasticwereld, in elkaar zit. Dat is veel ingewikkelder dan ze ooit hebben kunnen bedenken waardoor ze de burger en het bedrijfsleven opzadelen met onmogelijke regelgeving. Uiteindelijk worden de Chinezen en Amerikanen de lachende derden.’
Gevraagd naar wat er beter kan, antwoordt Thoden van Velzen: ‘De regering moet zorgen dat ambtenaren van verschillende afdelingen beter samenwerken, want momenteel werken te veel ambtenaren op verschillende beleidsterreinen langs elkaar heen. Dat het één invloed heeft op het ander wordt niet gezien. De oplossing voor dit alles is niet eenvoudig. We hebben nu eenmaal te maken met een logge overheid waar het systeemdenken mist.’
‘Maar goed, de PPWR gaat door en we weten nog niet wat voor ministeriele regeling we hierover gaan krijgen en of Nederland weer groener dan groen wil zijn. Als dat het geval is, hebben we een probleem in Nederland.’
.png)
