Retour de France: statiegeld op wijnflessen in Nederland

'Zo'n tien jaar geleden liep ik door de supermarkt langs het wijnschap,' vertelt Huub. 'Één ding viel me op: een muur aan eenmalige glazen wijnflessen. Veel mensen denken dat ze goed bezig zijn als ze de fles in de glasbak gooien, maar dat is eigenlijk een misverstand. Eenmalig glas is een van de minst duurzame verpakkingen die er zijn.'
Die realisatie bleef hangen en bracht hem uiteindelijk op het idee om een herbruikbaar systeem te ontwikkelen. Wat begon als een persoonlijke frustratie groeide uit tot een ambitieus project.

Circulaire flessen van Retour de France

Retour de France is een circulair systeem dat herbruikbare wijnflessen introduceert in de horeca en retail. Het concept is simpel: consumenten betalen statiegeld op de fles en leveren deze na gebruik in. De flessen worden gereinigd, opnieuw gevuld en weer teruggebracht in de keten. 'We wassen de fles en vullen deze opnieuw. En opnieuw. En opnieuw,' legt Huub uit. Pas wanneer een fles niet meer bruikbaar is, wordt deze gerecycled of krijgt hij een nieuwe bestemming, zoals een bloemenvaas, karaf of kaarsenhouder.

De wijnen komen vanuit verschillende wijnhuizen in grote vaten of tanks binnen en worden vervolgens dichtbij huis gebotteld in een circulaire fles. De flessen bevatten geen capsule en zijn voorzien van een afwasbaar label. Ze worden geleverd in herbruikbare kratten, waardoor ook het gebruik van karton wordt vermeden. 'Glas is een geweldig materiaal,' zegt Huub. 'Maar het moet vaker worden gebruikt en niet na één consumptie al in de glasbak verdwijnen.'

Duurzaamheid in cijfers

Meer dan de helft van de CO₂-voetafdruk van een fles wijn is afkomstig van de productie van de glazen fles. 'Bij de recycling van eenmalige flessen worden temperaturen van 1300 tot 1500 graden gebruikt,' vertelt Huub. 'Dat is enorm belastend voor het milieu. Hergebruik is de sleutel naar een duurzamere wijnindustrie.'
Bij Retour de France verwacht Huub dat de flessen gemiddeld tussen de 20 en 40 keer kunnen worden hergebruikt, het is echter lastig om hier een concreet getal op te plakken.

Kleinschalige wijnboeren

De wijnen van Retour de France komen van kleinschalige Franse boeren die met liefde en aandacht voor de natuur werken. 'Van prachtige wijnen uit de Bourgogne tot klassiekers uit de Bordeaux,' zegt Huub. Het assortiment varieert van toegankelijke huiswijnen tot exclusieve wijnen uit gerenommeerde appellations, zoals Châteauneuf-du-Pape en Saint-Émilion.
Samen met Toon Lenkens, erkend Weinakademiker en tevens oom, heeft Huub het start-assortiment bepaald. 'We zijn klein begonnen, maar het concept biedt ruimte om het assortiment uit te breiden naar wel 500 verschillende wijnen,' zegt hij.

Pilot met statiegeld op wijnflessen in Rotterdam

Dit voorjaar startte Retour de France een pilot in de horeca & retail in regio Rotterdam. Variërend van cafe’s, restaurants, hotels tot slijterijen en speciaalzaken. ‘De pilot is vooral om te testen en te leren,' vertelt Huub. ‘De reacties zijn ontzettend positief: horecaondernemers waarderen het duurzame verhaal en de eenvoud van het systeem. Het lijkt op het traditionele kratjessysteem voor frisdrank en bier, en dat maakt het laagdrempelig. En de zorgvuldig geselecteerde wijnen vallen ook erg goed in de smaak, ook niet onbelangrijk’, legt hij uit.

Landelijke dekking en flesvorm als obstakel

Het project kent ook uitdagingen. Landelijke dekking vraagt om aanpassingen in het Nederlandse statiegeldsysteem. 'Op dit moment accepteren supermarkten nog geen herbruikbare wijnflessen in hun Tomra-machines,' zegt Huub. 'Dat zou moeten veranderen om echt schaal te kunnen maken.'

Een ander obstakel is de grote variëteit aan flesvormen in de wijnindustrie. 'Iedere wijnboer wil zijn eigen fles, met een unieke embossing, kleur en vorm,' zegt Huub. 'De oplossing ligt in standaardisatie, zodat flessen makkelijker kunnen worden hergebruikt.'

De regio’s Bordeaux, Bourgogne en Elzas vereisen echter hun eigen flesvorm en per regio is voor rode en witte wijn een groene en voor rosé een transparante fles nodig. Zo heeft de Bordeaux fles rechte, cilindrische wanden met een duidelijke schouder die een scherpe hoek maakt. De Bourgogne-fles kenmerkt zich door een slankere, meer gebogen vorm zonder scherpe schouders. De hals loopt geleidelijk over in het lichaam van de fles. De Elzas-fles, ook wel flûte genoemd, is slank en recht met een lange hals. Deze fles heeft geen schouders.

Zes wijnflessen van Retour de France

Retour de France maakt momenteel gebruik van zes verschillende flessen. Dit is nodig vanwege de verschillende regio’s en wijnsoorten, legt Huub uit. ‘We respecteren de verschillen in flesvorm zoals deze vanuit historie gelden in de Franse wijngebieden. Maar hanteren wel een standaardtype fles per regio. De ene keer kan de ‘Bourgogne stijl’ fles gevuld zijn met bijvoorbeeld een Chardonnay uit de Pays d’Oc, terwijl de volgende ronde dezelfde fles wordt gevuld met Chablis Premier Cru.’

Een missie om de wijnindustrie te veranderen

Met Retour de France wil Huub meer doen dan wijn verkopen; hij wil een verandering teweegbrengen in de industrie. 'Meer dan de helft van de CO₂-uitstoot van wijn komt door transport en eenmalig gebruik van glas,' zegt hij. 'En waarom zouden we wijn uit Zuid-Amerika of Nieuw-Zeeland - 20.000km van Nederland - halen, terwijl druiven ook dichtbij huis groeien?'

Zijn visie is helder: 'We zijn dé koploper in de koers naar systeemverandering. Als tête de la course laten we zien dat het anders kan. Een demarrage uit het traditionele peloton. Het is tijd om de levensduur van de glazen wijnfles te verlengen en de industrie duurzamer te maken; van glasbak naar wasbak.’

De wijnen van Retour de France zijn o.a. verkrijgbaar bij verschillende horecalocaties, speciaalzaken en online via verpakkingsvrije supermarkt Pieter Pot.