Brightlands Circular Space versnelt circulaire innovatie

Volgens Van den Heuvel is een van de grote uitdagingen hoe bedrijven en onderzoekers zich bewegen binnen ‘het dynamische veld van de circulaire economie’. ‘Dit is niet alleen hier een aandachtspunt, maar wereldwijd. Hoe navigeer je in zo’n complexe omgeving?’

Tien jaar Brightlands Materials Center

Brightlands Materials Center, onderdeel van TNO en mede gefinancierd door de provincie Limburg en Brightlands Chemelot Campus, bestaat inmiddels tien jaar. ‘Onze activiteiten steunen op vier pijlers: informatie, innovatie, educatie en netwerk,’ vertelt Van den Heuvel. ‘We bevinden ons hier op de Brightlands Chemelot Campus in een innovatieve omgeving waar industrie, kennisinstellingen en universiteit nauw samenwerken op het gebied van duurzame materialen. Bedrijven, startups en spin-offs op Chemelot, zoals bijvoorbeeld Yparex/The Compound Company, richten zich hier specifiek op materialen en design in combinatie met circulariteit, waaronder ook biogebaseerde oplossingen.’

Nog lange weg naar circulariteit

TNO/Brightlands Materials Center heeft als doelstelling om bij te dragen met innovatieve oplossingen zodat in 2030 de helft van alle plastics circulair zijn. De huidige realiteit is echter anders, legt Van den Heuvel uit. ‘Momenteel is in Europa slechts circa 20% van plastics circulair, voornamelijk afkomstig uit mechanisch gerecycled postindustrieel (circa 5%) en consumenten afval (circa 13%). Plastics afkomstig van chemische recycling en biogebaseerde grondstoffen zijn nog veel minder beschikbaar.’

‘Als programmamanager richt ik me met mijn team specifiek op circulaire verpakkingen. Hiervoor richten we ons op het ontwerpen van verpakkingen met betere recyclebaarheid, zoals bijvoorbeeld een soepverpakking uit polypropyleen, op het ontwerpen van herbruikbare verpakkingen, en op hoe het hergebruik van gerecycleerd materiaal in nieuwe ontwerpen. Op dit moment ontbreekt overigens nog een eenduidige definitie van recyclebaarheid, en daar dragen we ook actief aan bij.’

Kwaliteit van recycling verbeteren

Kwaliteitsverbetering vormt volgens Van den Heuvel een belangrijk onderdeel van effectieve recycling. ‘We onderzoeken bijvoorbeeld hoe we verpakkingen al bij het ontwerp makkelijker recyclebaar kunnen maken. Denk aan meerlaagse verpakkingen waarvan de lagen eenvoudig te scheiden zijn, zodat er schonere recyclingstromen ontstaan.’

Daarnaast werkt zijn team aan de uitdaging van sealen met gerecycleerd materiaal. ‘Gerecycled materiaal beïnvloedt de sealing en daarmee ook de houdbaarheid van producten. Daarom is het belangrijk om de sealkwaliteit voortdurend te verbeteren,’ legt hij uit.

Nieuwe regelgeving als drijfveer

De Packaging and Packaging Waste Regulation (PPWR) stelt vanaf 2030 strengere eisen aan verpakkingen: alleen verpakkingen met recyclebaarheidsscores van tenminste 70% zijn dan nog toegestaan op de Europese markt, uitzonderingen daargelaten. ‘Dit vraagt veel van producenten. Ook moet er meer gerecycleerd materiaal worden verwerkt in nieuwe verpakkingen. Vooral voor contact-sensitieve verpakkingen is dit een hele uitdaging. Voor contact-sensitieve verpakkingen gebaseerd op PET kan dit al best goed, maar voor contact-sensitieve verpakkingen uit andere materialen moet er nog veel gebeuren en gelden er soepelere regels,’ aldus Van den Heuvel.

Semi-industriële schaal

De implementatie van deze nieuwe regelgeving is waar Brightlands Circular Space producenten en andere partijen in de plastic waardeketen bij kan gaan helpen. Brightlands Circular Space, een initiatief van TNO, Universiteit Maastricht en Brightlands neemt het voortouw door alle belanghebbenden, van producenten tot gebruikers, recyclers en onderzoekers, samen te brengen. In een open toegankelijke demonstrator faciliteit voor circulaire plastics kunnen partijen nieuwe technologieën ontwikkelen en testen, maar ook nieuwe verdienmodellen en samenwerkingsvormen ontwikkelen. Een unieke plek doordat alle R&D activiteiten op één fysieke locatie kunnen worden uitgevoerd. De faciliteit wordt gebouwd op Brightlands Chemelot Campus in Sittard-Geleen en zal naar verwachting eind 2026 operationeel zijn.

Geavanceerde equipment

Van den Heuvel vertelt enthousiast over Brightlands Circular Space. ‘De faciliteit is voorzien van geavanceerde equipment en expertise die ons in staat stelt om afval, of beter secundaire grondstoffen, te verwerken via voorbewerking, sorteren, wassen en upgraden tot hoogwaardige gerecycleerde materialen, die vervolgens in diezelfde faciliteit in nieuwe verpakkingsprototypes kan worden omgezet.’

Volgens hem ligt de kracht van deze faciliteit in het opschalen van lab-experimenten naar semi-industriële schaal. ‘We creëren hiermee een brug tussen laboratoriumonderzoek en commerciële productie. Bedrijven krijgen zo de mogelijkheid om hun innovaties sneller op de markt te brengen.’

Minimaliseren van materiaalverlies

Ook het verminderen van materiaalverlies en microplastics is een belangrijk aandachtspunt. ‘Bij het shredden en wassen van harde polypropyleen verliezen we nog steeds zo’n 15 procent van het materiaal. We onderzoeken hoe we dat kunnen minimaliseren, net als het ontstaan van microplastics tijdens het shredden en wassen.’

Innovaties in materialen en technieken

Tot slot werkt Van den Heuvel samen met zijn team aan nieuwe materialen en technieken. ‘Bijvoorbeeld nieuwe lijmtechnieken die het scheiden van verschillende plasticsoorten makkelijker maken. Dit soort innovaties draagt bij aan zuiverdere recyclingstromen en duurzamere verpakkingen,’ besluit hij.